گزارش اناجیل از رویدادهای زندگی مسیح
همانطور که قبلا نیز اشاره کردیم؛ روایتی که اناجیل از وقایع مختلف ارائه می دهند بسیار خلاصه و فشرده هستند. ماجرایی که ممکن است شامل جزئیات بسیاری باشد و اشخاص متعددی در آن شرکت داشته باشند؛ در چند خط بطور خلاصه بیان می شود و هر نویسنده مطابق چشم انداز و دیدگاه خاصی رویدادها را گزارش می دهد و بر نکته ویژه ای تاکید می کند.
اجازه دهید برای روشن شدن بیشتر موضوع، از دیدگاه علمی این مسئله را به طور خلاصه بررسی کنیم. ابتدا یک مکعب را در ذهنتان مجسم و به شکل زیر نگاه کنید.⬇⬇⬇
بسته به اینکه آن مکعب را از مقابل نگاه کنید، اصطلاحا چشم انداز خیابان( Street View) و یا از بالا ، اصطلاحا چشم انداز پرنده( Bird's Eye view) و یا از زیر، اصطلاحا چشم انداز کِرم( Worm's Eye View) این مکعب به سه تصویر مختلف سبز رنگ در وسط شکل فوق دیده می شود. حال در قدم بعد، دیدگاه( Perspective) را نیز تغییر می دهیم. در این صورت اگر به آن مکعب از زاویه ای که به سمت چپ تصویر امتداد می یابد نگاه کنید مکعب زرد رنگ و اگر از زاویه سمت راست نگاه کنید مکعب قرمز رنگ دیده می شوند. توجه کنید که یک مکعب کاملا یکسان و واحد بسته به این که از چه چشم اندازی و چه دیدگاهی به آن نگاه کنید به شکلهای مختلف دیده می شود! (در شکل فوق هر نه مکعب سبز و قرمز و زرد با هم متفاوتند. توجه داشته باشید که با تغییر زاویه دید، دیدگاه های بیشمار و بنابراین تصاویر بیشماری از یک مکعب حاصل می شود.)
بنابراین برای بررسی دقیق ابعاد مکعب اصلی می بایست تمام این تصاویر را کنار هم قرار داد و با هم در نظر گرفت.
این اصول در مورد گزارش وقایع و رویداد های تاریخی نیز صدق می کند. برای مثال مورخی که فقط می خواهد به طور مختصر کل رویدادهای سال اول جنگ جهانی دوم را در یک یا چند صفحه ارائه دهد؛ وقایع را از چشم انداز بالا یا پرنده (Bird's eye view) گزارش می کند. برعکس کارآگاهی که جنایتی را برای رئیسش گزارش می دهد ممکن است کاملا وارد جزئیات شود تا جایی که ممکن است به تار مویی هم که در صحنه جنایت پیدا شده است اشاره کند؛ در این صورت وی از چشم انداز پایین (Worm's eye view) رویداد ها را گزارش می دهد. حال همان مورخی که از چشم انداز بالا گزارشی از سال اول جنگ جهانی دوم ارائه می دهد با توجه به اینکه از چه دیدگاهی به آن نگاه کند (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، استراتٰژی جنگی و…) باز گزارشها با هم مختلف خواهند بود!
حال اجازه دهید گزارشی از یک تصادف را بررسی کنیم که دو شاهد با چشم اندازی یکسان و از مقابل (Street view) ولی از دو دیدگاه مختلف به آن نگاه می کنند.
به شکل زیر نگاه کنید:⬇⬇⬇
دو نفر یکی از نقطه A و دیگری از نقطه B به این حادثه نگاه می کنند. فرض کنید هوا تقریبا تاریک و بارانی است و راننده هر دو اتومبیل در حال صحبت با گوشی موبایل هستند و حواسشان صد در صد به رانندگی نیست؛ همچنین هر دو راننده گوشی موبایل خود را روی گوش سمت چپ خود قرار داده اند. در این صورت شاهد A در گزارش خود از این حادثه، تاکید خواهد کرد که راننده اتومبیل آبی رنگ در حال صحبت با گوشی موبایل بود( زیرا اسکرین گوشی برای او قابل رویت بود) در حالی که شاهد B دقیقا بر خلاف شاهد اول، راننده دیگر را متهم خواهد کرد که در حال صحبت با موبایلش بود! کدام یک از دو شاهد A یا B راست می گویند؟ طبعا هر دو. اگر شخص عادی به این گزارشها گوش دهد شاید تصور کند که یکی از این دو شاهد یا هر دو واقعیت را نمی گویند؛ ولی فرد متخصص ( مثلا بازرس بیمه) تمام زوایای قضیه( دیدگاه ها و موقعیت اتومبیل ها و شاهد ها و میزان روشنایی هوا و …) را مد نظر خواهد داشت.
این موارد دقیقا در مورد گزارشی که اناجیل از رویدادها ارائه می دهند نیز صدق می کند و باید هنگام مطالعه آنها را مد نظر داشت. اکثر رویداد ها بسیار فشرده در چند خط گزارش شده اند و طبعا با کنار هم قرار دادن هر چهار انجیل می توان به تصویر نسبتا کاملی دست یافت. مثلا در گزارش رستاخیز مسیح از مردگان، یوحنا رسول فقط به نام مریم مَجدلیه به عنوان کسی که به قبر مسیح رفته بود اشاره می کند؛ این در حالی است که زنان دیگری نیز در یکشنبه و صبح زود هنگامی که هنوز هوا تقریبا تاریک بود به قبر رفته بودند.چرا یوحنا فقط نام مریم را ذکر می کند؟ زیرا برای اولین بار این مریم مجدلیه بود که دوان دوان خود را به پطرس و یوحنا رساند و گزارش قبر خالی را به آنان داد. زنان دیگر نیز متعاقبا به شاگردان خبر قیام مسیح را رساندند. واقعه رویارویی اولیه زنان با مسیح قیام کرده موقعی اتفاق می افتد که مریم مجدلیه آنجا حضور نداشت ولی موقعی که مریم مجدلیه به قبر مسیح بر می گردد( بعد از اینکه به پطرس و یوحنا گزارش قبر خالی مسیح را داده بود) و زمانی که زنان دیگر در آنجا حضور نداشتند؛ مسیح با مریم مجدلیه نیز ملاقات می کند. با خواندن یکی از انجیل نمی توان کل تصویر را حاصل کرد. بنابراین گزارش یک واقعه واحد در اناجیل می تواند دقیقا یکسان نباشد و این مسئله نه تنها بیانگر تناقض بین آنها نیست که صحت و اعتبار گزارشها را ثابت می کند.
از سوی دیگر دیدگاه هر نویسنده انجیل نیز با هم مختلف است و این نیز باید در مطالعه اناجیل در نظر گرفته شود. برای مثال انجیل متی بیشتر از اناجیل دیگر رنگ و بو و چاشنی یهودی دارد زیرا هدفش تاکید بر این است که عیسی همان مسیح و پادشاه موعود یهودیان است. در این انجیل بیشتر از هر انجیل دیگری اشاره به آیات عهد عتیق کتاب مقدس و پیشگویی های آن شده است. همچنین بدون توضیح اضافی به مراسم و سنن و آداب یهودیان اشاره می کند. در حالی که مرقس انجیل خود را بیشتر خطاب به غیر یهودیان و بخصوص رومیان نوشته است که مردمی بسیار عملگرا ( Pragmatic) بودند. به همین دلیل مرقس بسیار فشرده و مختصر انجیل خود را می نویسد و از کلماتی نظیر فورا، بلافاصله و … بارها برای توسعه سریع گزارش وقایع استفاده می کند و به آیات عهد عتیق و سنن یهود اشاره کمتری می کند. وی مسیح را خادمی معرفی می کند که برای نجات انسانها، جان خود را قربانی کرد. لوقا که طبیبی یونانی تبار بود؛ مورخ و پژوهشگری بسیار دقیق و موشکاف است که از زبان یونانی سطح بالا و ادبی در انجیل خود بهره برده است. گاهی در گزارش رویدادها به جزئیات بیشتری اشاره می کند. وی عیسی مسیح را پسر انسانی معرفی می کند که آمده است تا گمشده را بجوید و نجات دهد.
توجه یوحنا رسول به جنبه های الهیاتی در انجیلش چشمگیرتر است و برای مثال در فصل اول انجیل یوحنا مطالب بسیار عمیق و فلسفی ارائه می شوند. یوحنا عیسی را پسر خدا معرفی می کند که با ایمان به او به حیات جاودانی نائل می گردیم.